Vaardigheden op de werkvloer

December 2024 | PIAAC in opdracht van NRO en ministeries van Onderwijs, Sociale Zaken en Economische Zaken en Klimaat

Basisvaardigheden zoals taal, rekenen en probleemoplossend vermogen zijn onmisbaar voor werk en economische groei. Ruim 2 miljoen Nederlanders hebben moeite met deze vaardigheden, wat vaak leidt tot een achterstand op de arbeidsmarkt en in het dagelijks leven. Dit onderzoek vergelijkt de huidige situatie met 2012 en laat zien hoe Nederland ervoor staat. Zijn we klaar voor blijvend leren en ontwikkelen?

PIAAC onderzoekt elke tien jaar in 31 landen de taal-, reken- en probleemoplossende vaardigheden van volwassenen tussen 16 en 65 jaar. Deze kernvaardigheden zijn belangrijk om informatie te begrijpen, te gebruiken en toe te passen in het dagelijks leven en op het werk. In Nederland deden 4.000 mensen mee. De onderzoeksresultaten worden gebruikt om onderwijs- en arbeidsmarktprogramma’s te ontwikkelen en te verbeteren.

Kernvaardigheden van volwassenen

Uit de resultaten van het onderzoek uit 2022/2023 blijkt dat Nederland goed scoort in taal- en rekenvaardigheid, beter dan landen als de VS en Spanje. Rekenvaardigheid is verbeterd, maar taalvaardigheid is iets gedaald ten opzichte van 10 jaar geleden, maar dat verschil is niet significant. Hoewel dit positieve cijfers zijn, heeft toch 15,9% van de Nederlanders moeite met lezen en 15,5% met rekenen. Deze vaardigheden zijn belangrijk, omdat ze onder meer bepalend zijn voor kansen en posities op de arbeidsmarkt.

Basisvaardigheden en kansen

Taal- en rekenvaardigheden worden vaak gebruikt zonder nadenken, zoals bij online winkelen of een routeplanner gebruiken. Maar volwassenen met lage taal-, reken- en probleemoplossende vaardigheden hebben vaak een achterstand bij dit soort dagelijkse taken. Over het algemeen geldt: hoe hoger de niveaus van kernvaardigheden, hoe gunstiger de arbeidsmarktpositie. Aandacht voor volwassenen met lage basisvaardigheden is dan ook niet alleen een kwestie van persoonlijke groei, maar ook een maatschappelijke noodzaak om gelijke kansen voor iedereen te bevorderen.

Digitale vaardigheden

De afgelopen jaren is digitalisering snel gegroeid en nemen apps en sociale media een belangrijke rol in in de samenleving. Digitale vaardigheden zijn onmisbaar om goed mee te kunnen doen in de maatschappij. Uit het onderzoek blijkt dat mensen met lage taalvaardigheden minder vaak een computer gebruiken. 68,8% van hen heeft ervaring met een computer op het werk, tegenover 92,8% van volwassenen met hogere taalvaardigheden.

Omgaan met veranderingen in werk

De arbeidsmarkt verandert snel door technologie, AI en globalisering. Werkenden moeten zich aanpassen aan nieuwe taken, eisen en manieren van samenwerken. Ook moeten ze problemen kunnen oplossen die ze niet eerder zijn tegengekomen. Uit het onderzoek blijkt dat de meeste werkenden de afgelopen 10 jaar veranderingen in hun werk hebben ervaren. Dit varieert in veranderingen in machines en producten tot ICT en nieuwe werkwijzen, afhankelijk van het vaardigheidsniveau. Mensen met lage kernvaardigheden hebben minder vaak te maken gehad met veranderingen in taken of verantwoordelijkheden; dit kan een belemmering vormen in de beroepsloopbaan.

Ondersteuning

Opvallend is dat slechts een minderheid van de ondervraagde werknemers betaalde ondersteuning krijgt bij veranderingen in werk. Probleemoplossend vermogen helpt om om te gaan met veranderingen in werk. De scores op deze vaardigheid verschillen tussen verschillende beroepen. De sector techniek scoort gemiddeld als het gaat om het huidige niveau van probleemoplossend vermogen.

Het is belangrijk dat werkgevers onderzoeken of er meer ondersteuning kan worden geboden bij de vele veranderingen waar werknemers mee te maken hebben en hierbij rekening te houden met de verschillende soorten veranderingen die mensen met verschillende vaardigheidsniveaus ervaren.

Het volledige onderzoek lees je hier.